بازگشت استالین و رفقا؟ اتحاد جماهیر شوروی دوباره احیا می‌شود؟ (فیلم)

فیلم گزارش را این‌جا ببینید

عصر ایران ــ در روسیه، نه‌تنها آینده برای مردم مبهم است، بلکه گذشته نیز با روایت‌های متغیر و بازنویسی مداوم تاریخ، گویی از حافظه جمعی محو شده است. در ایستگاه متروی مسکو، نشانه‌ای از بازگشت گذشته به چشم می‌خورد: مجسمه جدیدی از جوزف استالین، دیکتاتور اتحاد جماهیر شوروی، در عمق زمین نصب شده است.

پس از مرگ استالین، مجسمه‌های او در سراسر روسیه جمع‌آوری و جنایاتش به‌صورت رسمی محکوم شد. دوران «وحشت بزرگ» در دهه ۱۹۳۰، زمانی که میلیون‌ها نفر به اردوگاه‌های کار اجباری گولاگ در سیبری تبعید و صدها هزار نفر اعدام شدند، به‌عنوان یکی از تاریک‌ترین دوره‌های تاریخ این کشور شناخته می‌شود. اما اکنون، مجسمه‌های استالین بار دیگر در نقاط مختلف روسیه ظاهر شده‌اند. مقامات کنونی روسیه بر تصویر استالین به‌عنوان یک رهبر قدرتمند و پیروز در جنگ جهانی دوم تمرکز کرده‌اند و به نظر می‌رسد تلاشی برای بازپروری چهره او در جریان است.

دیدگاه‌های متفاوت درباره استالین وجود دارد و نظرات درباره استالین در میان مردم، به‌ویژه جوانان، متفاوت است. یکی از شهروندان می‌گوید: «فکر می‌کنم جوزف استالین به‌طرز ناعادلانه‌ای مورد نفرت قرار گرفته است. او کارهای زیادی برای کشور ما انجام داد که هنوز از آن‌ها بهره می‌بریم.» با این حال، او اذعان می‌کند که دوران وحشت استالین و رنج میلیون‌ها نفر در گولاگ غیرقابل انکار است. برخی معتقدند نباید تنها استالین را محکوم کرد، زیرا این اقدامات نتیجه یک سیستم بود. شهروند دیگری می‌افزاید: «استالین بخشی از تاریخ ماست. او یک ظالم بود، اما شایستگی خود را به‌عنوان یک رهبر هم ثابت کرد. هم جنبه‌های مثبت دارد و هم منفی.»

در پاسخ به پرسش درباره قربانیان گولاگ، برخی با نگاهی تساهل‌آمیز می‌گویند: «این اتفاقات رخ داده است. هیچ‌کس کامل نیست. شاید او در آن زمان مجبور به این کارها بود. این انتخاب او بود و ما آن را می‌پذیریم.»

بازگشت مفهوم اتحاد جماهیر شورویاما بازگشت استالین تنها به مجسمه‌ها محدود نمی‌شود؛ مفهوم اتحاد جماهیر شوروی نیز بار دیگر در حال احیاست. بیش از ۳۰ سال از فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی می‌گذرد و موزه‌ای در مرکز مسکو به این دوره اختصاص یافته است که با آثار بصری، صوتی و حتی بوهای آن دوران، گویی تاریخ را زنده می‌کند.

اخیراً یکی از مشاوران ولادیمیر پوتین، رئیس‌جمهور روسیه، ادعا کرد که از نظر قانونی، اتحاد جماهیر شوروی هنوز وجود دارد، زیرا تجزیه آن با تخلفاتی همراه بوده است. این اظهارات با هدف توجیه جنگ روسیه در اوکراین به‌عنوان یک «مسئله داخلی» مطرح شده است. نخست‌وزیر سابق روسیه نیز از این دیدگاه حمایت کرد. در میدان سرخ، گروهی از میهن‌پرستان افراطی با این نظر موافقند و خواستار بازگشت به مرزهای سال ۱۹۴۵ و احیای اتحاد جماهیر شوروی هستند. آن‌ها معتقدند تجزیه شوروی غیرقانونی بود و باید لغو شود.

آینده‌ای نامعلومبا این حال، بسیاری این ایده را غیرواقع‌بینانه می‌دانند. یکی از شهروندان می‌گوید: «در شرایط کنونی سیاسی، این تصور واقع‌گرایانه نیست. هر کشوری که زمانی بخشی از اتحاد جماهیر شوروی بود، اکنون استقلال و حق حاکمیت دارد. آیا آن‌ها حاضرند دوباره یک اتحادیه تشکیل دهند؟ من چنین تصوری ندارم.»

تأثیر رویدادهای کنونیاین بازنویسی تاریخ تحت تأثیر رویدادهای کنونی، از جمله جنگ در اوکراین، تقابل با غرب و فشار برای تقویت میهن‌پرستی در روسیه است. مسکو مدام غرب را به تحریف تاریخ متهم می‌کند، اما ناظران معتقدند مقامات روسی خود در تلاشند تا با تغییر شکل گذشته، شرایط کنونی را توجیه کنند.

آیا روزی فرا خواهد رسید که اتحاد جماهیر شوروی بار دیگر احیا شود؟ هرچند این ایده دور از ذهن به نظر می‌رسد، اما پایه‌ریزی چنین تفکری و بازتفسیر گذشته، نشان‌دهنده تأثیر عمیق رویدادهای امروز بر نگاه به تاریخ است.

رسوایی دوومیدانی در کره جنوبی؛ نمایندگان مجلس خواستار بازخواست و استعفای مقصران شدند

بیشتر بخوانید:

پیمان مرگ شوروی 25 ساله شد

بازسازی صورت استالین با پنیر! (+عکس)

تماشاخانه

حامد وحدتی نسب از جدیدترین کشفیات باستان‌شناسی درباره اجداد ما در حدود ۷۰۰ هزار سال قبل می‌گوید (فیلم)

از دانشگاه هاروارد تا دانشگاه امام صادق / ببینید معمار برجسته ایرانی چه بنای زیبایی ساخته است (فیلم)

فیلم های دیگر